شماتیکی از منطقه فارغان پشت چیل فارغان
فارغان
یکی از شهرهای استان هرمزگان در جنوب ایران ودرشمال هرمزگان است
جمعیت فارغان در سال ۱۳۸۵، برابر با ۱۳٫۱۴۶ نفر بوده است. آخرین شمارش نفوس و مسکن مزبور به سال ۹۴ شهر فارغان ۸۶۰ خانوار و تعداد ۲۷۲۹ نفر شمارش شده است.
آخرین شمارش نفوس و مسکن مزبور به سال ۹۴ شهر فارغان ۸۶۰ خانوار و تعداد ۲۷۲۹ نفر شمارش شده‌است.
در۱۵ روستای فارغانات ۱۳۰۷۱ نفر و۳۷۶۶ خانوار در سال ۹۲ شمارش و در سامانه ثبت شده‌است
تقسیمات بخش فارغانات :
شهر: فارغان
روستاها:
میمند – نسا – شاهرود – کش رودخانه – مزرعه – نظام آباد – رحیم آباد – نینوا – فارغان – نارمند – دهنه میمند – بخون – تیدر – بسته – سیرمند – راِئیز – سیاهک – شمیل – جائین – آشکارا – سردر – تلمرا – هماگ بالا و پایین – باغون – بندکوه شامل غارهای چهل گز- اشکات-ده مرشد- تولشی- فرغو – چاه میر – حوزه شرق فارغانات شامل حوزه غرب تارم زمین – سعادت آباد – سرچاهان – لایگزان – پتکوئیه – سید جوزر – برغنی – رفیع آباد – معدنوئیه تا قسمتی از احمدی تا سیاهوو برغنی، باباکوهی در آشکارا، بررود، پرعابدین (اولین محل احداث ایسگاه پلیس سایکس در جنوب برای کنترل راه‌های جنوب کشور) سرگلان، بناب،دق فینو،بندون، هشوکو،چاه میر،تی تنگ، جزارآباد. چاه مرغ – چاه لغون- درنجو- فرغو- می باشد.
مشاهر بزرگی از فارغانات ، که شامل همه اقشار کشاورز وصنعتگر هست.
هنر درفارغانات شاعر، نوحه خوان، تعزیه خوان، چه زیباست برزن فارغانات ، هرکوی و برزن خود پازلی بزرگ که تصویر فارغانات را تکمیل میکند.
خصوصیات مردمان این برزن مهمان نواز وخوش رویی با طبیعت بکرچشمه های جوشان ، آرامش این رحمت الهی به این برزن مرحمت فرموده بهره می جویند.
عوامل بنیادین شکل گرفتن فرهنگ فارغانات را میتوان در امپراتوری پارسیان دوران کهن تا یورش و کشتار مغول تا صفویان جستجو کرد.
برای شناخت فرهنگ فارغانات باید به شهرهای که در پیرامون فارغانات هستند نیز دید. همگی کم یا زیاد گوشه‌ای از فرهنگ ایران را به ارث برده‌اند اما درفارغانات بصورت کلی همه آئین های باستانی کهن ودیرینه امامدرنیته در این برزن جای گرفته با بازی هلل مشو برای بارش باران ، ابنیه های بسیار کهن، دخمه های دیرینه ( خرفت خانه) وصنعت وپیشه وری در این برزن ماندگار وخودنمای در تاریخ کهن راهی برای دیده شدن می پیماید.
مطالب:
الف-تاریخ
ب-فرهنگ وهنر
ج- محیط زیست
د- ابنیه
تاریخ
جغرافیایی تاریخی فارغانات وسیرمند وتارم زمینبا نگریستن به طبیعت – زیست – ابنیه -تاریخ وتمدن، فرهنگ رسم ورسوم مردم فارغانات، این موضوع را برای ما بیان میکند که این برزن دارای تمدن وفرهنگ غنی است .
بنابراین همه سعی وتلاش نمودیم که کلید رمز این تمدن را پیدا کنیم.
چون اکثرقریب به اتفاق پژوهشگران که درزمینه جغرافیایی فارغانات آشنایی ندارند.
به این علت است.
که تاکنون مطلبی درخصوص این منطقه پرآوازه تحقیق ومطالبی در خور وجایگاه این برزن به نگارش نیامده است.
واین مقاله کوتا را نوشتم تا به تصویربکشم حدود وتاریخ فارغانات ازهمه نظر با طبیعت زیبا وزیست وابنیه وتاریخ.
تاریخ فارغانات از شروع بشرتا کنون
بنابراین اگر برگردیم به حمله ات وحشیانه آشوریان به ایران، ستم های که ایرانیان درهر چند سال متحمل می شدند.
بنا به تحقیقات دانشمندان، آن دوران هوای فلات ایران معتدل تر دریاچه هامون بزرگتر در تمام طول زمستان بارندگی وفراوانی آذوقه وخوراک، محلی وبستر مناسب در (فارغانات ) برای زندگی محیابود.
درکناره دریاچه سیلک کاشان اولین تمدن توسط رودابه(ملکه ایران) برقرار بود .
اگر در دهنه میمند، پاچزاک،صورتک در سیرمند،اشکفت چهل گزی، دخمه (خرفت خانه) در جنوب وشمال فارغانات سیرو وجائین وتارم و…..
درضلع شرق فارغانات در نزدیکترین تمدن تپه یحیی صوغان که کارشناسان وپژوهشگران به یافته های دیرینه وکهن دست پیدا کرده فاصله ای ندارد.
از جمله کناره کوه تشگرد محل وآثار حیات انسان اولیه به وضوع مشاهده می شود.
همانطوریکه وجود انسان اولیه در کوههای زاکرس قدامت چهل هزارساله دارد.
از نحوه چیدمان سنگهای بزرگ و تراشیدن کوه شاه شکن برای اسکان انسان در این محلها(بخوان) مشهود است .
انسان بر اثر خشک سالی متعدد وخشک شدن دریاچه ها کوچ واسکان ایرانیان به واسطه محل زندگی بهتر ووسعت بخشیدن ویادآوری روحیه مداروتساهل؛که خصیصه ایرانیان بوده و هست تعدای به شمال ایران وتعدادی کناره دریاچه هامون زیست نموده.
پس از رونق گرفت وایجاد یک جانشینی وامرار معاش با فرهنگ معتدل وغنی واما حوادثی مانند حمله آشوریان در هر چند وقت ایرانیان بران شدند که چند ایل وتمدن بزرگ به سرعت وسهولت نظام اجتماعی واداری ایرانیان با جان ودل پذیرفته ، متحد شده و در یک حمله بزرگ توسط ستوران بیابانگردان دشت های آسیایی مرکزی ومادها که با یک جا نشینی، امپراطوری آشور که هر چند سال بصورت وحشیانه شهرهای ایران را مورد دستبرد ودر می نوردید، و دست به کشتار می زدند رااز صحنه روزگار محو نموده.
بنابراین این نخستین حکومت اتحاد سرزمین مادها وپارس ها که سرانجام آن شروع حکومت هخامنشیان توسط کوروش کبیر(۶۵۰ تا۶۰۰،ق م) عصر نوین برای باستان ایرانیان بوجود میاورد. پس از کشورگشایی توسط کوروش نخست بعد از۶۰۰ ق-م تا پادشاهی کمبوجیه اول، تا داریوش اول مهرماه (۵۲۲الی۴۸۶ق-م )از آفریقا وسکاهای(خود تی ز)و(سک تیه ئیه پر)کناره(دریا یه ئه) ومنطقه زرنگ با نژادهای که در منطقه فارغانات (پری کانی)بطرف شرق ایران از (فارغانات) تا رود سندکه پتکیه های (افغانهای کنونی)و حبشی های آسیایی بوده .
در کتاب جغرافیایی اداری هخامنشیان میخوانیم شکل ونژاد هنوزهم خوانی دارد، مانند سفید پوست چشم رنگی وسیاه چهره با موهای صاف ومجعد و نوع زندگی وآداب ورسوم آنان خود به راحتی گواه براین ادعا است.
اگر نگاهی به کتاب تاریخی جغرافیایی اداری هخامنشیان صفحه۱۱۰که برگرفته از کتاب (هفتم؛فقره۶۸ هرودوت )می باشد بیندازیم .
میگوید: اسم دوقوم قومی که درفرهنگ جغرافیایی هرودوت مشترکان در ناحیه مالیاتی شماره۱۷اقامت دارند،پری کانی های جنوب وحبشی های آسیایی، در هیچ فهرست های رسمی هخامنشیان نیامده است،هرودوت در شرح آرایش جنگی سپاه اعزامی خشایار شاه به آتن نیزاین دو قوم را با یک دیگرمربوط نمی سازداینجاپری کانی هاهمان سازوبرگ وتجهیزات پکتیه ها بکار می برند.
اما واحدی نظامی آنها مستقل بوده واز خود فرمانده دارند.
یعنی دواسم پری کانی ها (فارغان)همان مکان فرغان(فارغان) واقع در کنار کوه (فرغون) درشمال بندرعباس، همانگونه که دیدیم.
(هرودوت صفحات بالا،۶۹—۷۰) گواه است که پری کانی ها
(فارغان)
جنوبی همسایه دیوار به دیوار مشرق اوتیان ها (یاتوئیه) تارم بودند حد آنها جنوب،وجنوب شرقی کرمان وبخش غربی مکران بوده اند. ازولایت پری کانی ها تاسند،بایدسرزمین حبشی های آسیایی بوده باشد.
در کتاب جغرافیایی اداری هخامنشیان آمده است که این :منطقه بنا به گفته (هرودوت،کتاب هفتم فقره۶۴وفقره۶۱) سه مشخصه بارز پری کانی(فارغانی)
۱-البسه(پوشش لباس)
۲-سازبرگ نظامی
۳-کلاه نمدی نرم که البسه نظامی مادها عبارت بود
ازشلواروخنجرآویخته از کمرکه تا روی ران راست قرار میگرفت وکمانی بزرگ داشته هرودوت اضافه میکند که لباس پارسه ها به هنگام خدمت نظامی،لباس مادها که کمتر دست پاگیر بوده میپوشیدند اما بجای کلاه سربند که سرپوش سنتی آنها بوده.
که شرح دقیق آن مطابق است با نقش برجسته تخت جمشید که این قوم به علت بنیان گذار شاهنشاهی هخامنشیان معاف از هرگونه مالیات بوده.
اقوام در جنوب کرمان در زمان باستان (هخامنشیان) چهاراقوام مهم ایرانیان که در جنوب کرمان در تاریخ هرودوت امده است پری کانی ها(فارغان)یاتوئیه تارم،ماچیه واسکرئیه دشت های شمالی فارغانات،که مناطقی ازاردلان ودر آذربایجان ونواحی ودورترشمال وشمال غربی حوضه های سفلی رود ارس وکور سکنی گزیده انداز(ارنولدتوین بی جغرافیای اداری هخامنشیان صفحه۷۴) این قبایل از نسلی واحد بوده اند(نک،تاران،یوتائیان در باکتریا وهندوستان؛صفحات۴تا۲۹۲)در مورد دستگیری واقوام به صراحت بیان شده است.
چیش وپیش (تقریبا۶۴۰-۶۷۵)قلمرووحکومت هخامنشیان پارسواش وانشان تمام گروه های اقوام جنوب ایران که در انسوی عیلام سکنی داشته یعنی سرزمینهای که بعدها با اسم فارس ولارستان وکرمان وفارغانات معروف شدو وسعتی بسیار فوق العاده وچشمگیریافت(نک کامرون،ماخذنقل شده،صفحه۱۶۱)چیش وپیش در جنگ بزرگ وچشم گیری میان عیلام وآشور،تلفات بسیارسنگین واز ضعف آشوریان که بیست پنج سال ادامه داشته وقلمرو واستعکامات میان فرزند بزرگترش واریارمنه تقسیم کرد(۶۰۰-۶۴۰ق-م) ادمه صفحه موقعیت جغرافیایی جنگ وهه یزداته مگوشی با سردار داریوش کبیربنام ارته وردیه فارغانات (تارم وفارغان) وهه یزداته مگوشی(مغی) در فارغانات وتارم که در پارس بر داریوش شورید وخود رابردیای (دومین بردیای دروغین) سپاه داریوش به فرماندهی ارته وردیه اورا شکست ودستگیر نمود.
موقعیت جغرافیائی دوولایت یاتوئیه(اوتوئیه)ومکه(میکوی)را میتوان به گونه ای تقریبی،مشخص کردِDP)،۴۰) (نقل ازسنگ نبشته بیستون بند۴۴)شهرزادگاه وه یزداته ،(تاروا) Taravaاسم خود رابعدهابه (طارم) وتارم شهری در مرز شرقی لارستان، داده است توضیح اینکه تارم درغرب فارغان قرار دارد، وه یزداته در کوه (kauga)به نام پرگه(parga) آخرین نبردرا این جا باید یکی از دوشهردوقلوی موسم به برک burk-که کوهی چون کوهان شتر می نموده است.
فرگ که در مجاورت خودقلعه ای داشته باشد این شهر هنوز خلفای عباسی پا بر جا بودا(DP،بند۴۰-۴۱-۴۳-۴۲) ولشکرداریوش شاه به فرماندهی ارته وردیه همه لشکریان وه یزداته را اسیر ومحل این اتفاق در کنار کوه (فرغون)فارغون صورت گرفته.
فرهنگ وهنر
در مجموع میتوان عناصر فرهنگی فارغانات را که فراتر از مرزهای شهری است نگریست
۱- زبان وگویش اصیل ایرانی
۲-بجا اوردن مراسیم دینی ،مذهب شیعه ودیندار معتقد به ولایت فقیه
۲- جشن‌های ملی از جمله نوروز،عید مبعث، عید غدیر خم وعید فطر
۳- دین اسلام به ویژه مذهب تشیع
۴- فلسفه(مکتب های قدیمی)
۵- آیین‌های قدیمی برای باران شامل وبازی های قدیمی مانند (هل ل مشو)
۶- هنر ایرانی (ادبیات خالص ایرانی ،شعر،ادب وهنر ورواج تعزیه خوانی )
۷- فرهنگ‌های محلی اقوام ایرانی
۸- مدرنیته شامل کشاورزی تلفن واب وبرق
۹- گیتا شناسی شامل طبیعت بکر بلند ترین کوه استان تشگرد ۳۲۶۸ متر وگونه های دختی دربخش طبیعت
علاقه مند به تاریخ وتمدن ازجمله شهر آئینی، صنعت وپیشه وری دیرینه وکهن فارغان، منتظر نظرات وپیشنهادات شما هستم.
بنام ایزد توانا
ایت الکرسی ۲۵۶-۲۵۷ سوره بقره از ایات کلام الله مجید است.
خط زیبای ناصر خان معتضد، فارغان.
متن آیت‌الکرسی که آیه ۲۵۵ سوره بقره است و همچنین آیات ۲۵۶ و ۲۵۷ سوره بقره که به خواندن آنها نیز توصیه شده به قرار زیر است:
اللّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ لاَ تَأْخُذُهُ سِنَةٌ وَ لاَ نَوْمٌ لَّهُ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الأَرْضِ مَن ذَا الَّذِی یَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلاَّ بِإِذْنِهِ یَعْلَمُ مَا بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ وَ لاَ یُحِیطُونَ بِشَیْءٍ مِّنْ عِلْمِهِ إِلاَّ بِمَا شَاء وَسِعَ کُرْسِیُّهُ السَّمَاوَاتِ وَ الأَرْضَ وَ لاَ یَؤُودُهُ حِفْظُهُمَا وَ هُوَ الْعَلِیُّ الْعَظِیمُ *(۲۵۵)*
لاَ إِکْرَاهَ فِی الدِّینِ قَد تَّبَیَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَیِّ فَمَنْ یَکْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَ یُؤْمِن بِاللّهِ فَقَدِ اسْتَمْسَکَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَیَ لاَ انفِصَامَ لَهَا وَاللّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ *(۲۵۶)*
اللّهُ وَلِیُّ الَّذِینَ آمَنُواْ یُخْرِجُهُم مِّنَ الظُّلُمَاتِ إِلَی النُّوُرِ وَالَّذِینَ کَفَرُواْ أَوْلِیَآؤُهُمُ الطَّاغُوتُ یُخْرِجُونَهُم مِّنَ النُّورِ إِلَی الظُّلُمَاتِ أُوْلَئِکَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ *(۲۵۷)*
«خدای یکتاست، که جز او خدایی نیست، او زنده و جاودانه است، هرگز او را خواب فرا نمی‌گیرد تا چه رسد که به خواب رود، اوست مالک آنچه در آسمانها و زمین است، کیست آن کس که جز به اذن او در پیشگاهش شفاعت کند؟ علم او محیط است به آنچه پیش نظر خلق آمده و آنچه سپس خواهد آمد، و خلق به هیچ مرتبه از علم او احاطه نتوانند کرد مگر به آنچه او خواهد. قلمرو علمش از آسمانها و زمین فراتر، و نگهبانی زمین و آسمان بر او آسان و بی زحمت است، و او والامرتبه و با عظمت است. *(۲۵۵)*
کار دین از روی اجبار نیست، تحقیقا راه هدایت و ضلالت بر همه کس روشن گردیده، پس هر کس از راه کفر و سرکشی دیو راهزن، برگردد، و به راه ایمان به خدا روی بیاورد، بدون شک، به طنابی محکم و استوار چنگ زده است که هرگز نخواهد گسست. و خداوند (به هر چه خلق در دل گویند) شنوا و داناست. *(۲۵۶)*
خدا یاری دهنده اهل ایمان است، که آنان را از تاریکیهای جهل و نادانی به سوی روشنایی می‌برد و آنان که راه کفر را انتخاب کرده‌اند یارانشان، شیاطین و دیوهایند که آنان را از روشنایی به سوی تاریکیها به در می‌برند، این گروه اهل آتشند که در آن همیشه خواهند بود.
خوشنویس دیگر
شعر زیبا از علی رضا خان معتضدکیوانی به خط زیبای حبابی جناب ناصرخان معتضد اسطوره فارغانات مشاهده می شود.
فارغانات وبسیار فامیل بزرگانی دارد. درصورتیکه عکس واطلاعات تولد ومواردی دردست دارندخواهشمند است. به آدرس یا در نظرخواهی ارسال تا در سایت فارغان که بحق جایگاه بزرگان فارغانات می باشد قرار گیرد.
فرتوی از سالیان گذشته فارغانات
برای ادامه دیدن سایت کلیک فرمائید
تصویر از عظیم بهاری
عکس از خانم صدیقه ماندگاری از گنج
