شماتیکی از منطقه فارغان                                             پشت چیل فارغان

فارغان

یکی از شهرهای استان هرمزگان در جنوب ایران ودرشمال هرمزگان است

جمعیت فارغان در سال ۱۳۸۵، برابر با ۱۳٫۱۴۶ نفر بوده است. آخرین شمارش نفوس و مسکن مزبور به سال ۹۴ شهر فارغان ۸۶۰ خانوار و تعداد ۲۷۲۹ نفر شمارش شده است.

آخرین شمارش نفوس و مسکن مزبور به سال ۹۴ شهر فارغان ۸۶۰ خانوار و تعداد ۲۷۲۹ نفر شمارش شده‌است.

در۱۵ روستای فارغانات ۱۳۰۷۱ نفر و۳۷۶۶ خانوار در سال ۹۲ شمارش و در سامانه ثبت شده‌است

تقسیمات بخش فارغانات :

شهر: فارغان

برزن های که با گویش فارغانی یا تارمی وسیرمندی:

میمند -نساِ – شاهرود – کش رودخانه – مزرعه – نظام آباد – رحیم آباد – نینوا – فارغان – نارمند – دهنه میمند – بخون – تیدر – بسته – سیرمند – راِئیز – سیاهک – شمیل – جائین – آشکارا – سردر – تلمرا – هماگ بالا و پایین – باغون – بندکوه شامل غارهای چهل گز– اشکات–ده مرشد– تولشی– فرغو – چاه میر – حوزه شرق فارغانات شامل حوزه غرب تارم زمین – سعادت آباد–سیرو– سیروئیه– بن سیرو – سرچاهان – لایگزان – پتکوئیه – سید جوزر – برغنی – رفیع آباد – معدنوئیه تا قسمتی از احمدی تا سیاهوو برغنی، باباکوهی در آشکارا، بررود، پرعابدین (اولین محل احداث ایسگاه پلیس سایکس در جنوب برای کنترل راه‌های جنوب کشور) سرگلان، بناب،دق فینو،بندون، هشوکو،چاه میر،تی تنگ، جزارآباد. چاه مرغ – چاه لغون– درنجو– فرغو– می باشد.

مشاهر بزرگی از فارغانات  ، که شامل همه اقشار کشاورز وصنعتگر  دامدار هست.

 هنر – شاعر، نوحه خوان،  تعزیه خوان،نقاش نویسنده  ورزشکارخواننده نوازنده وهنر باغبانی هنر زندگی،  برزن فارغانات ، از هرکوی و منزل خود پازلی بزرگ که تصویر فارغانات را در قاب بزرگ جامعه تمدن وشهر آِئینی هست.

خصوصیات مردمان این برزن مهمان نواز وخوش رویی با طبیعت بکرچشمه های جوشان ، آرامش این رحمت ایزدی  بهره می جویند.

عوامل بنیادین شکل گرفتن فرهنگ فارغانات را می‌توان در امپراتوری پارسیان از  دوران کهن پرکانی ها تا اوتیان تا یورش و کشتار مغول تا صفویان جستجو کرد.

برای شناخت فرهنگ فارغانات باید به شهرهای  که در پیرامون فارغانات هستند نیز دید.  همگی کم یا زیاد گوشه‌ای از فرهنگ ایران را به ارث برده‌اند اما درفارغانات بصورت کلی همه آئین های باستانی کهن ودیرینه امامدرنیته در این برزن جای گرفته با بازی هلل مشو برای بارش باران ، ابنیه های بسیار کهن، دخمه های دیرینه ( خرفت خانه) وصنعت وپیشه وری در این برزن ماندگار وخودنمای در تاریخ  کهن راهی برای دیده شدن می پیماید.

مطالب:

الف-تاریخ

ب-فرهنگ وهنر

ج- محیط زیست

د- ابنیه

تاریخ

جغرافیایی تاریخی فارغانات وسیرمند وتارم زمینبا نگریستن به طبیعت – زیست – ابنیه -تاریخ وتمدن، فرهنگ رسم ورسوم مردم فارغانات، این موضوع را برای ما بیان میکند که این برزن دارای تمدن وفرهنگ غنی وکهن هست .

بنابراین همه سعی وتلاش نمودیم که کلید گذشته این تمدن را پیدا کنیم.

چون اکثرقریب به اتفاق پژوهشگران که درزمینه، جغرافیایی فارغانات آشنایی ندارند.

به این علت است.

که تاکنون مطلبی درخصوص این منطقه پرآوازه تحقیق ومطالبی مستقل در خور  وجایگاه این برزن به نگارش نیامده است.

واین مقاله پربار مفید حدود وتاریخ فارغانات ازهمه نظر با طبیعت زیبا وزیست وابنیه وتاریخ تقدیم میکنم.

تاریخ فارغانات از شروع  بشرتا کنون

بنابراین اگر برگردیم به حمله ات وحشیانه آشوریان به ایران، ستم های که ایرانیان درهر چند سال متحمل می شدند. 

بنا به تحقیقات دانشمندان، آن دوران هوای فلات ایران معتدل تر دریاچه هامون بزرگتر در تمام طول زمستان بارندگی وفراوانی آذوقه وخوراک، محلی وبستر مناسب در (فارغانات ) برای زندگی محیابود.  

درکناره دریاچه سیلک کاشان اولین تمدن توسط رودابه(ملکه ایران) برقرار بود .

اگر در دهنه میمند، پاچزاک،صورتک در سیرمند،اشکفت چهل گزی، دخمه (خرفت خانه)  در جنوب وشمال فارغانات سیرو وجائین وتارم و…..

درضلع شرق فارغانات در نزدیکترین تمدن تپه یحیی صوغان که کارشناسان وپژوهشگران به یافته های دیرینه وکهن دست پیدا کرده فاصله ای ندارد.

  از جمله کناره کوه  تشگرد محل وآثار حیات انسان اولیه به وضوع مشاهده می شود.

همانطوریکه وجود انسان اولیه در کوههای زاکرس قدامت چهل هزارساله دارد.

از نحوه چیدمان سنگهای بزرگ و تراشیدن کوه شاه شکن برای اسکان انسان در این محلها(بخوان) مشهود است .

انسان بر اثر خشک سالی متعدد وخشک شدن دریاچه ها کوچ واسکان ایرانیان به واسطه محل زندگی بهتر ووسعت بخشیدن ویادآوری روحیه مداروتساهل؛که خصیصه ایرانیان بوده و هست تعدای به شمال ایران وتعدادی کناره دریاچه هامون زیست نموده.

پس از رونق گرفت وایجاد یک جانشینی وامرار معاش با فرهنگ معتدل وغنی واما حوادثی مانند حمله آشوریان در هر چند وقت ایرانیان بران شدند که چند ایل وتمدن بزرگ به سرعت وسهولت نظام اجتماعی واداری ایرانیان با جان ودل پذیرفته ، متحد شده و در یک حمله  بزرگ توسط ستوران بیابانگردان دشت های آسیایی مرکزی ومادها که با یک جا نشینی، امپراطوری آشور  که هر چند سال بصورت وحشیانه شهرهای ایران را مورد دستبرد ودر می نوردید، و دست به کشتار می زدند رااز صحنه روزگار محو نموده.

 بنابراین این نخستین حکومت اتحاد سرزمین مادها وپارس ها که سرانجام آن شروع  حکومت هخامنشیان توسط کوروش کبیر(۶۵۰ تا۶۰۰،ق م) عصر نوین برای باستان ایرانیان بوجود میاورد. پس از کشورگشایی توسط کوروش نخست بعد از۶۰۰ ق-م تا  پادشاهی کمبوجیه اول، تا داریوش اول مهرماه (۵۲۲الی۴۸۶ق-م )از آفریقا وسکاهای(خود تی ز)و(سک تیه ئیه پر)کناره(دریا یه ئه) ومنطقه زرنگ با نژادهای که در منطقه فارغانات (پری کانی)بطرف شرق ایران از (فارغانات) تا رود سندکه پتکیه های (افغانهای کنونی)و حبشی های آسیایی بوده .

در کتاب جغرافیایی اداری هخامنشیان میخوانیم  شکل ونژاد هنوزهم خوانی دارد، مانند سفید پوست چشم رنگی وسیاه چهره با موهای صاف ومجعد و نوع زندگی وآداب ورسوم آنان خود  به راحتی گواه براین ادعا است.

اگر نگاهی به کتاب تاریخی جغرافیایی اداری هخامنشیان صفحه۱۱۰که برگرفته از کتاب (هفتم؛فقره۶۸ هرودوت )می باشد بیندازیم .

میگوید: اسم دوقوم قومی که درفرهنگ جغرافیایی هرودوت مشترکان در ناحیه مالیاتی شماره۱۷اقامت دارند،پری کانی های جنوب وحبشی های آسیایی، در هیچ فهرست های رسمی هخامنشیان نیامده است،هرودوت در شرح آرایش جنگی سپاه اعزامی خشایار شاه به آتن نیزاین دو قوم را با یک دیگرمربوط نمی سازداینجاپری کانی هاهمان سازوبرگ وتجهیزات پکتیه ها بکار می برند.

اما واحدی نظامی آنها مستقل بوده واز خود فرمانده دارند.

یعنی دواسم پری کانی ها (فارغان)همان مکان فرغان(فارغان) واقع در کنار کوه (فرغون) درشمال بندرعباس، همانگونه که دیدیم.

(هرودوت صفحات بالا،۶۹—۷۰) گواه است که پری کانی ها

(فارغان)

جنوبی همسایه دیوار به دیوار مشرق اوتیان ها (یاتوئیه) تارم بودند حد آنها جنوب،وجنوب شرقی کرمان وبخش غربی مکران بوده اند. ازولایت پری کانی ها تاسند،بایدسرزمین حبشی های آسیایی بوده باشد.

در کتاب جغرافیایی اداری هخامنشیان آمده است که این :منطقه بنا به گفته (هرودوت،کتاب هفتم فقره۶۴وفقره۶۱) سه مشخصه بارز پری کانی(فارغانی)

۱-البسه(پوشش لباس)

۲-سازبرگ نظامی

۳-کلاه نمدی نرم که البسه نظامی مادها عبارت بود

ازشلواروخنجرآویخته از کمرکه تا روی ران راست قرار میگرفت وکمانی بزرگ داشته هرودوت اضافه میکند که لباس پارسه ها به هنگام خدمت نظامی،لباس مادها که کمتر دست پاگیر بوده میپوشیدند اما بجای کلاه سربند که سرپوش سنتی آنها بوده.

که شرح دقیق آن مطابق است با نقش برجسته تخت جمشید که این قوم  به علت بنیان گذار شاهنشاهی هخامنشیان معاف از هرگونه مالیات بوده.

اقوام در جنوب کرمان در زمان باستان (هخامنشیان)  چهاراقوام مهم ایرانیان  که در جنوب کرمان در تاریخ هرودوت امده است پری کانی ها(فارغان)یاتوئیه تارم،ماچیه واسکرئیه دشت های شمالی فارغانات،که مناطقی ازاردلان ودر آذربایجان ونواحی ودورترشمال وشمال غربی حوضه های سفلی رود ارس وکور سکنی گزیده انداز(ارنولدتوین بی جغرافیای اداری هخامنشیان صفحه۷۴) این قبایل از نسلی واحد بوده اند(نک،تاران،یوتائیان در باکتریا وهندوستان؛صفحات۴تا۲۹۲)در مورد دستگیری واقوام به صراحت بیان شده است.

چیش وپیش (تقریبا۶۴۰-۶۷۵)قلمرووحکومت هخامنشیان پارسواش وانشان تمام گروه های اقوام جنوب ایران که در انسوی عیلام سکنی داشته یعنی سرزمینهای که بعدها با اسم فارس ولارستان وکرمان وفارغانات معروف شدو وسعتی بسیار فوق العاده وچشمگیریافت(نک کامرون،ماخذنقل شده،صفحه۱۶۱)چیش وپیش در جنگ بزرگ وچشم گیری میان عیلام وآشور،تلفات بسیارسنگین واز ضعف آشوریان که بیست پنج سال ادامه داشته وقلمرو واستعکامات میان فرزند بزرگترش واریارمنه تقسیم کرد(۶۰۰-۶۴۰ق-م) ادمه صفحه موقعیت جغرافیایی جنگ وهه یزداته مگوشی با سردار داریوش کبیربنام ارته وردیه  فارغانات  (تارم وفارغان) وهه یزداته مگوشی(مغی) در فارغانات وتارم که در پارس بر داریوش شورید وخود رابردیای (دومین بردیای دروغین) سپاه داریوش به فرماندهی ارته وردیه اورا شکست ودستگیر نمود.

موقعیت جغرافیائی دوولایت یاتوئیه(اوتوئیه)ومکه(میکوی)را میتوان به گونه ای تقریبی،مشخص کردِDP)،۴۰)  (نقل ازسنگ نبشته بیستون بند۴۴)شهرزادگاه وه یزداته ،(تاروا) Taravaاسم خود رابعدهابه (طارم) وتارم شهری در مرز شرقی لارستان،  داده است توضیح اینکه تارم  درغرب فارغان قرار دارد، وه یزداته در کوه (kauga)به نام پرگه(parga) آخرین نبردرا این جا باید یکی از دوشهردوقلوی موسم به برک burk-که کوهی چون کوهان شتر می نموده است.

 فرگ که در مجاورت خودقلعه ای داشته باشد این شهر هنوز خلفای عباسی پا بر جا بودا(DP،بند۴۰-۴۱-۴۳-۴۲) ولشکرداریوش شاه به فرماندهی ارته وردیه همه لشکریان وه یزداته را اسیر ومحل این اتفاق در کنار کوه (فرغون)فارغون صورت گرفته.

فرهنگ وهنر

در مجموع می‌توان عناصر فرهنگی فارغانات را که فراتر از مرزهای شهری است نگریست

۱- زبان وگویش اصیل ایرانی

۲-بجا اوردن مراسیم دینی ،مذهب شیعه ودیندار معتقد به ولایت فقیه

۲- جشن‌های ملی از جمله نوروز،عید مبعث، عید غدیر خم وعید فطر

۳- دین اسلام  به ویژه مذهب تشیع

۴- فلسفه(مکتب های قدیمی)

۵- آیین‌های قدیمی برای باران شامل وبازی های قدیمی مانند (هل ل مشو)

۶- هنر ایرانی (ادبیات خالص ایرانی ،شعر،ادب وهنر ورواج تعزیه خوانی )

۷- فرهنگ‌های محلی اقوام ایرانی

۸- مدرنیته شامل کشاورزی تلفن واب وبرق

۹- گیتا شناسی شامل طبیعت بکر  بلند ترین کوه استان تشگرد ۳۲۶۸ متر وگونه های دختی دربخش طبیعت

علاقه مند به تاریخ وتمدن ازجمله شهر آئینی، صنعت وپیشه وری دیرینه وکهن فارغان، منتظر نظرات وپیشنهادات شما هستم.

۱۰- استفاده از خط سیاق

اعداد سیاق

در گذشته(حدود ۳۰۰ سال پیش)اهالی فارغانات جهت ثبت حساب‌های خود از اعدادی استفاده می‌کردند که آنرا سیاق و یا سیاقی می گفتند. 

عده‌ای سیاق را بسیار قدیمی و ریشه‌دار می دانند،و به جهت شباهت آن به اعداد پهلوی و همینطور به علت اینکه هر دو از راست به چپ نوشته می‌شد آنرا به دوره ی ساسانی نسبت می دهند.تا همین چندی پیش اهالی فلات ایران  در دفتر حساب خود  از  این  اعداد استفاده می کردند. به یاد  دارم  که در  گذشته  اهالی فارغانات  در عروسی ها برای ثبت مقدار شاباش(پولی که دعوت شدگان هنگام عروسی به عروس و داماد می دادند)و همین‌طور کاسب‌ها برای ثبت حساب مشتریان خود از این اعداد استفاده می کردند.سیاق نه تنها جهت اعداد نویسی که برای ثبت اوزان و مقیاس هم قابل استفاده بود

بنام ایزد توانا

ایت الکرسی ۲۵۶-۲۵۷ سوره بقره از ایات کلام الله مجید است.

خط زیبای ناصر خان معتضد، فارغان.

خدا یاری دهنده اهل ایمان است، که آنان را از تاریکیهای جهل و نادانی به سوی روشنایی می‌برد و آنان که راه کفر را انتخاب کرده‌اند یارانشان، شیاطین و دیوهایند که آنان را از روشنایی به سوی تاریکیها به در می‌برند، این گروه اهل آتشند که در آن همیشه خواهند بود.

خوشنویس دیگر ناصرخان معتضد

شعر زیبا از علی رضا خان معتضدکیوانی به خط زیبای حبابی جناب ناصرخان معتضد اسطوره فارغانات مشاهده می شود.

فارغانات وبسیار فامیل بزرگانی دارد. درصورتیکه عکس واطلاعات تولد ومواردی دردست دارندخواهشمند است.  به آدرس یا در نظرخواهی ارسال تا در سایت فارغان که بحق جایگاه بزرگان فارغانات می باشد قرار گیرد.

فرتوی از سالیان گذشته فارغانات

برای ادامه  دیدن سایت  کلیک فرمائید

تصویر از عظیم بهاری

عکس از خانم صدیقه ماندگاری از گنج

http://www.fargan.ir/2018/07/23/%d8%b4%d8%a7%d8%b9%d8%b1%d8%a7%d9%86-%d9%81%d8%a7%d8%b1%d8%ba%d8%a7%d9%86%d8%a7%d8%aa-%d9%86%d9%88%d8%b4%d8%aa%d9%86/

http://www.fargan.ir/2018/07/30/%d8%b7%d8%b1%db%8c%d9%82-%d8%b4%d9%86%d8%a7%d8%ae%d8%aa-%d8%b3%d9%86%da%af-%d9%87%d8%a7%db%8c-%d9%82%db%8c%d9%85%d8%aa%db%8c-%d9%81%d8%a7%d8%b1%d8%ba%d8%a7%d9%86%d8%a7%d8%aa/

http://www.fargan.ir/2018/06/24/%d9%85%d9%87%d8%b1%d8%a7%d9%86%da%af%db%8c%d8%b2-%d8%b3%d8%a7%d9%84%d8%a7%d8%b1%db%8c-%d9%85%d8%af%d8%b1%d8%b3-%d8%a8%db%8c%d9%86-%d8%a7%d9%84%d9%85%d9%84%d9%84%db%8c-%d8%ae%d9%88%d8%b1%d8%a7%da%a9/

http://www.fargan.ir/2017/08/22/%d9%85%d9%86%d8%a7%d8%a8%d8%b9-%d8%b2%db%8c%d8%b3%d8%aa-%d8%aa%d8%b4%da%af%d8%b1%d8%af-%d8%af%d8%b1%d8%ae%d8%aa%d8%a7%d9%86-%d9%88%d8%af%d8%b1%d8%ae%d8%aa%da%86%d9%87-%d9%87%d8%a7/

http://www.fargan.ir/2017/06/23/%d8%b4%db%8c%d8%b1%d8%a8%d8%b1%d9%86%d8%b2%db%8c-%d8%b4%db%8c%d8%b1-%d8%a8%d8%a7%d8%b3%d8%aa%d8%a7%d9%86%db%8c-%d8%a8%d8%b1%d9%86%d8%b2%db%8c/

گچبری-سرستون- فارغان- معماری

کاه- گل-درپشت بام-پروژه -دانشجوی- کاه گل